Het is altijd een naar gezicht wanneer een paard zich door heftige koliek op de grond laat vallen. Sommige paarden tonen juist minder heftige symptomen maar hoeven niet minder ziek te zijn. Vooral omdat niet altijd onmiddellijk de reden van de buikpijn duidelijk is, blijft koliek een terechte zorg voor iedere paardeneigenaar. Koliek is een verzamelnaam voor buikpijn bij een paard die verschillende oorzaken kan hebben. In deze blog zetten we die oorzaken nog eens voor je op een rij en hopen we je een paar goede tips te geven om koliek te voorkomen!
Symptomen
Allereerst is het goed om symptomen van koliek te kunnen herkennen zodat er snel gehandeld kan worden
- Schrapen en/of rollen
- Zweten
- Naar de buik kijken en soms zelfs happen
- Geen eetlust
- Stil in één houding liggen
- Weinig tot geen mestproductie
- Opgezwollen buik (voorbij de flanken duidelijk te zien)
- Apathisch gedrag
- Gapen
- Kleine beetjes urineren
Verstoppingskoliek
Eén van de bekendste oorzaken van koliek is verstoppingskoliek. Wanneer je je paard aantreft met een flinke buikpijn en er weinig of hele droge mest te vinden is, is het aannemelijk te denken aan een verstopping. Dit komt vaak voor aan het einde van de zomer wanneer de paarden niet of veel minder in de weide staan en een langere periodes op stal. In plaats van sappig gras eten ze meer (slechte kwaliteit) ruwvoer en wanneer dit niet voldoende is gaan ze knabbelen aan de bodembedekker (denk daarbij aan vlas of kort stro). Daarnaast bewegen veel paarden vaak een stuk minder in het najaar. Een combinatie van deze factoren werkt een verstopping in de hand. Wanneer je dit niet tijdig opmerkt zal een verstopping steeds verder indrogen en daardoor komt de dikke darm stil te liggen. Een dierenarts zal doormiddel van sonderen (een slang die door de neus de maag inloopt) proberen parafine, water en elektrolyten naar binnen te krijgen waardoor de harde massa uit de dikke darm gespoeld wordt. Het is afhankelijk van de ernst van de verstopping hoe vaak dit nodig is en of het daadwerkelijk helpt. In ernstige gevallen kan een operatie noodzakelijk zijn.
Tips om verstoppingskoliek te voorkomen
- Zorg ervoor dat je paard tijdig ontwormd wordt aan de hand van mestonderzoeken. Paarden met een fikse bloedworminfectie kunnen een beschadigde darmwand oplopen die verstoppingen in de hand werkt.
- Zorg voor ruim voldoende beweging, zeker wanneer je paard langere tijd op stal staat door beperkte of geen weidegang.
- Zorg voor goede kwaliteit en voldoende drinkwater.
- Onbeperkte goede kwaliteit ruwvoer (is voor het voorkomen van heel veel problemen erg belangrijk).
- Controleer de mest regelmatig. Is het droog of weinig? Dan is de kans groot dat er zich al een verstopping aan het vormen is.
- Laat de tanden van je paard regelmatig controleren, slecht verteerd voedsel zorgt eerder voor een verstopping.
Zandkoliek
In de huidige periode van droge zomers en daardoor slecht gras is zandkoliek een fenomeen dat dierenartsen steeds vaker zien. Ook gedurende de winter waarin veel paarden in een paddock lopen met weinig tot geen ruwvoer komt er veel zand binnen. Een beetje zand kan een paard prima zelf afvoeren, wanneer dit te grote hoeveelheden worden lukt dit helaas niet meer. Het zand hoopt zich op en er ontstaat als het ware een zandbank in de buik. De symptomen zijn vaak lichte koliekverschijnselen en diarree. Kenmerkend voor zandkoliek is dat een paard zich na een dagje lichte koliek weer een aantal dagen prima kan voelen. Een dierenarts kan met een röntgenfoto heel duidelijk zien of zand de aanleiding van buikpijn en diarree is. Net als met verstoppingskoliek zal bij zandkoliek geprobeerd worden het zand te laten verdwijnen doormiddel van sonderen. In dit geval in combinatie met psylliumzaad. Psylliumzaad zijn plantaardige vezels die het zand aan zich binden waardoor het gemakkelijker afgevoerd wordt. Wanneer er tijdig actie wordt ondernomen kan zandkoliek goed te genezen zijn.
Tips om zandkoliek te voorkomen
- Onbeperkte en goede kwaliteit ruwvoer. Ook wanneer de weides in de zomer kaal worden. Een goede hoeveelheid ruwvoer zorgt ervoor dat het zand gemakkelijk afgevoerd kan worden.
- Voer het hooi in paddocks niet van de grond maar in speciale voerruiven of hooinetten.
- Gebruik psylliumzaad preventief. Het kan geen kwaad maandelijks een psyllium kuur te geven, zeker wanneer je denkt dat je paard redelijk wat zand binnenkrijgt. Gebruik hiervoor het liefste pure psyllium en geen brokjes waar een beetje psyllium inzit. Die dosering is vaak veel te laag om daadwerkelijk een verschil te maken.
- Controleer de mest van je paard regelmatig op zand. Dit kan je doen door mest in een grote plastic handschoen te doen en een flinke hoeveelheid water toe te voegen. Wanneer je dit een tijdje ophangt zal het zand naar de vingers van de handschoen zakken.
Gaskoliek
Wanneer een paard een teveel aan suikers binnenkrijgt kan de dunne darm dit niet goed verwerken. Hierdoor komen er suikers in de dikke darm terecht waardoor er een teveel aan gas ontstaat. De dikke darm zwelt op en het gas kan geen kant meer op. Gaskoliek komt vooral voor in het voor- en najaar wanneer er veel fructaan (suiker) in het gras zit (naast gaskoliek een veroorzaker van hoefbevangenheid). Ook een losgebroken paard wat stiekem grote hoeveelheden uit de voerton gesnoept heeft kan een slachtoffer van gaskoliek worden. De dierenarts zal het paard wat last heeft van gaskoliek behandelen met pijnstillende darmverslappers en je adviseren wat rond te stappen. Net als bij de voorgaande soorten koliek geldt ook voor gaskoliek dat het te behandelen is maar niet in een te vergevorderd stadium.
- Voorkom grote rantsoenwisselingen, elke overgang geleidelijk laten verlopen.
- Voer de gedurende de dag kleine hoeveelheden krachtvoer en zeker nooit meer dan 2kg per keer.
- Laat een voeranalyse maken van het ruwvoer zodat je weet hoeveel suiker het bevat.
Krampkoliek
Krampkoliek kan verschillende oorzaken hebben en indien de oorzaak duidelijk is goed te behandelen. Verandering in management, training en stalling kunnen ten grondslag liggen aan krampkoliek. Chronische stress en worminfecties zijn tevens oorzaken van krampkoliek.
Met pijnstillers en een oplossing voor de oorzaak kan een dierenarts vaak veel betekenen voor de patiënt.
Voorkomen van krampkoliek:
- Zorg voor niet te grote veranderingen in één keer. Dat geldt voor zowel voeding, training en stalling.
- Probeer een paard te voorzien van de drie V’s (goede Voeding, Vriendjes en Vrijheid) om stress te voorkomen.
- Laat de mest van je paard regelmatig controleren op een wormbesmetting
Koliek door liggingsverandering
Eén van de gevaarlijkste vormen van koliek is die veroorzaakt door een liggingsverandering of draaiing. De enorme meters darm van een paard liggen als het ware “los” in de buik. Hierdoor kunnen ze in theorie alle kanten op. Bij een ligginsverandering is de kans enorm groot dat de darmen in de knel komen waardoor vervolgens een stuk afsterft. Daarnaast kan het voorkomen dat zowel de darm als de maag zich niet kan legen en daardoor opblaast of scheurt met de dood als gevolg. De symptomen van deze vorm van koliek zijn vaak de allerheftigste. Paarden zijn in paniek en gooien zichzelf tegen de grond en kunnen zich flink beschadigen daarnaast kunnen ze flink opblazen net als bij gaskoliek. Bij een draaiing kan het zijn dat een dierenarts de darmen weer terug de goede kant op krijgt door laxerende middelen, beweging en middelen om de darmen in beweging te krijgen.
Bij een ligginsverandering zal het paard zo snel mogelijk naar een specialistische kliniek vervoerd moeten worden voor een operatie. De kansen op succes van zo’n operatie zullen per geval bekeken worden en niet altijd gunstig zijn.
Voorkomen van koliek door ligginsverandering
- Deze vorm van koliek is niet altijd te voorkomen echter goed management van een paard verkleint de kans. Denk daarbij aan op tijd naar de tandarts, veel beweging, het voorkomen van een wormbesmetting en een uitgebalanceerd dieet.
Wat te doen bij Koliek?
Wanneer je hebt geconstateerd dat je paard koliek heeft kun je het beste zo snel mogelijk de paardenarts inschakelen want je wilt geen risico nemen met je dier. Via onderzoek zal hij/zij het paard behandelen en in ernstige gevallen zal er geadviseerd worden het paard naar een kliniek te brengen. Dit omdat er op een paardenkliniek veel meer mogelijkheden tot behandelen voor handen zijn en in het ergste geval daar ook een operatie uitgevoerd kan worden.
De kosten voor de dierenarts kunnen bij koliek flink oplopen. Is uw paard verzekerd bij Hippo Horse Insurance dan kunt u dergelijke kosten met een plus- of ziektekostenverzekering gedeeltelijk afdekken. Heeft uw paard koliek en bent u bang dat hij naar de kliniek moet neem dan altijd contact met ons op zodat wij vooraf met u de mogelijkheden kunnen bespreken. Dit geeft rust in dergelijke nare situaties en voorkomt narigheid achteraf.
